Năng lực là gì? Yếu tố cấu thành, cách đánh giá và nâng cao năng lực

Trong các buổi phỏng vấn và đánh giá, năng lực là tiêu chí quan trọng để nhà tuyển dụng xem xét ứng viên tiềm năng. Năng lực thể hiện qua nhiều khía cạnh, từ kỹ năng chuyên môn, kỹ năng mềm, kiến thức chuyên sâu đến khả năng sáng tạo, lãnh đạo và quản lý. Đây không phải là đặc điểm cố định, mà có thể phát triển và cải thiện thông qua quá trình học hỏi, trải nghiệm và thực hành liên tục. Vậy năng lực là gì? Cùng VietnamWorks HR Insider tìm hiểu.

Năng lực là gì?

Theo một định nghĩa phổ biến, năng lực là kiến thức, khả năng và hành vi mà một người hoặc một hệ thống sở hữu, giúp họ hoàn thành tốt một công việc hoặc đạt được mục tiêu cụ thể. Năng lực bao gồm nhiều khía cạnh như: Kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, tư duy sáng tạo,..

Theo từ điển Đại học Harvard, năng lực chính là những điều mà mỗi cá nhân phải chứng minh được mình có hiệu quả trong công việc, chức năng, nhiệm vụ. Như vậy, năng lực không phải là một thuộc tính tâm lý duy nhất nào đó, như trí nhớ, tri giác,… mà đây còn là sự tổng hợp của các thuộc tính tâm lý cá nhân.

Năng lực là gì? (Nguồn: Internet)

Theo từ điển Đại học Harvard, năng lực chính là những điều mà mỗi cá nhân phải chứng minh được mình có hiệu quả trong công việc, chức năng, nhiệm vụ. Như vậy, năng lực không phải là một thuộc tính tâm lý duy nhất nào đó, như trí nhớ, tri giác,… mà đây còn là sự tổng hợp của các thuộc tính tâm lý cá nhân.

Đặc điểm của năng lực là gì?

Sau khi hiểu khái niệm cũng như đặc điểm của năng lực là gì, chúng ta tiếp tục tìm hiểu các yếu tố cấu thành năng lực, bao gồm:

• Đầu tiên, năng lực mang tính bền vững và có thể phát triển qua thời gian. Bạn có thể cải thiện và nâng cao năng lực của mình thông qua học hỏi và thực hành liên tục.
• Thứ hai, năng lực có tính ứng dụng cao, nghĩa là nó không chỉ là lý thuyết mà còn có thể áp dụng thực tế trong nhiều tình huống khác nhau. 
• Cuối cùng, năng lực mang tính cá nhân hóa cao, phản ánh sự khác biệt và độc đáo của mỗi người.

Các yếu tố cấu thành năng lực

Sau khi hiểu khái niệm cũng như đặc điểm của năng lực là gì, chúng ta tiếp tục tìm hiểu các yếu tố cấu thành năng lực, bao gồm:

Kiến thức

Kiến thức là nền tảng của năng lực, bao gồm hiểu biết về các nguyên tắc, lý thuyết và thông tin liên quan đến lĩnh vực bạn đang làm việc. Kiến thức giúp bạn hiểu rõ bản chất của vấn đề và đưa ra các giải pháp hiệu quả. Việc học tập không ngừng và cập nhật kiến thức mới sẽ giúp bạn duy trì và nâng cao năng lực của mình.

Kỹ năng

Kỹ năng là khả năng thực hiện các hành động cụ thể một cách hiệu quả. Đây là yếu tố quan trọng giúp bạn chuyển đổi kiến thức thành hành động thực tế. Kỹ năng có thể bao gồm từ kỹ năng chuyên môn như lập trình, kế toán đến kỹ năng mềm như giao tiếp, kỹ năng cần thiết quản lý thời gian. Phát triển kỹ năng đòi hỏi sự thực hành liên tục và phản hồi tích cực.

Khám phá thêm thông tin về lập trình viên là gì.

Các yếu tố làm nên năng lực (Nguồn: Internet)

Thái độ

Thái độ của bạn đối với công việc và cuộc sống có ảnh hưởng lớn đến năng lực của bạn. Thái độ tích cực, cầu tiến và sẵn sàng học hỏi sẽ giúp bạn vượt qua khó khăn và đạt được thành công. Ngược lại, thái độ tiêu cực và bảo thủ sẽ cản trở sự phát triển của bạn. Thay đổi thái độ không dễ dàng, nhưng nó là yếu tố quan trọng giúp bạn phát triển toàn diện.

Xem thêm chia sẻ về vai trò thái độ quan trọng hơn trình độ.

Khả năng

Khả năng là yếu tố tự nhiên của mỗi người, bao gồm các phẩm chất cá nhân như tư duy logic, khả năng sáng tạo, sức khỏe thể chất và tinh thần. Mặc dù khả năng có thể bẩm sinh, nhưng bạn có thể phát triển và tối ưu hóa nó thông qua luyện tập và học hỏi. Khả năng giúp bạn ứng phó với các tình huống khác nhau và thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả.

Các dạng năng lực phổ biến

Năng lực được chia thành hai dạng dưới đây:

Năng lực chung

Năng lực chung là những kỹ năng và kiến thức cơ bản mà mọi người đều cần có để hoạt động hiệu quả trong bất kỳ lĩnh vực nào. Bao gồm những khả năng như khả năng giao tiếp, khả năng quản lý thời gian, giải quyết vấn đề & làm việc nhóm. Những năng lực này là nền tảng giúp bạn thích nghi và phát triển trong môi trường làm việc đa dạng.

Các dạng năng lực phổ biến (Nguồn: Internet)

Năng lực chuyên biệt

Năng lực chuyên biệt là những kỹ năng và kiến thức đặc thù cần thiết cho một lĩnh vực cụ thể. Chẳng hạn, một lập trình viên cần có năng lực về ngôn ngữ lập trình, một kế toán viên cần hiểu biết sâu về luật thuế và quy trình kế toán. Năng lực chuyên biệt giúp bạn đạt được hiệu suất cao trong công việc và trở thành chuyên gia trong lĩnh vực của mình.

Vai trò của năng lực cá nhân

Năng lực là yếu tố then chốt cho sự thành công của mỗi cá nhân, giúp họ:

• Đạt được các mục tiêu cá nhân
• Hoàn thiện và phát triển bản thân
• Chủ động vượt qua thử thách
• Xây dựng các mối quan hệ tích cực
• Thăng tiến và thành công trong sự nghiệp, cuộc sống,…

Năng lực cá nhân có ý nghĩa gì? (Nguồn: Internet)

Cách nâng cao năng lực bản thân

Để nâng cao năng lực bản thân, đạt được thành công trong cuộc sống, bạn cần:

Đặt mục tiêu rõ ràng

Đặt mục tiêu rõ ràng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong việc nâng cao năng lực. Mục tiêu giúp bạn định hướng và tập trung vào những gì cần đạt được. Hãy đặt ra các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn, cụ thể và khả thi để dễ dàng theo dõi tiến độ và điều chỉnh khi cần thiết.

Học hỏi liên tục

Học hỏi không ngừng là chìa khóa để duy trì và nâng cao năng lực. Tham gia các khóa học, đọc sách, tham dự hội thảo và tìm kiếm cơ hội học tập từ thực tế công việc. Học hỏi không chỉ giúp bạn cập nhật kiến thức mới mà còn mở rộng tầm nhìn và khả năng sáng tạo.

Phát triển kỹ năng mềm

Một số kỹ năng mềm như giao tiếp ứng xử, quản lý thời gian, làm việc nhóm & giải quyết xung đột là những yếu tố quan trọng giúp bạn hoạt động hiệu quả trong môi trường làm việc. Đầu tư thời gian và nỗ lực để phát triển những kỹ năng này sẽ giúp bạn cải thiện mối quan hệ và tăng cường khả năng hợp tác với đồng nghiệp.

Phát triển kỹ năng mềm nâng cao năng lực (Nguồn: Internet)

Xem thêm các bài viết thú vị sau:

• Hikikomori là gì? Tìm hiểu về hiện tượng sống thu mình trong xã hội
• Bartender là gì? Vai trò và công việc của một người pha chế
• Sao michelin là gì? Ý nghĩa và tầm quan trọng của các ngôi sao Michelin trong ngành ẩm thực
• Cameo là gì? Khám phá khái niệm và vai trò của cameo trong phim ảnh
• Producer là gì? Tìm hiểu về trách nhiệm và vai trò của nhà sản xuất
• Hrbp là gì? Khái niệm và chức năng của chuyên gia nhân sự chiến lược
• MMO là gì? Hiểu về mô hình kinh doanh MMO và cách hoạt động của nó
• PT là gì? Tìm hiểu về nghề huấn luyện viên cá nhân
• Commission là gì? Khám phá hệ thống hoa hồng trong kinh doanh
• Compensation là gì? Ý nghĩa và các hình thức bồi thường trong công việc

Xây dựng mạng lưới quan hệ (networking)

Mạng lưới quan hệ giúp bạn tiếp cận với các cơ hội mới và học hỏi từ những người xung quanh. Tham gia các câu lạc bộ, nhóm chuyên môn và các sự kiện networking để mở rộng mạng lưới và tạo dựng mối quan hệ chất lượng. Mạng lưới quan hệ không chỉ mang lại lợi ích trong sự nghiệp mà còn hỗ trợ bạn trong việc phát triển bản thân.

Quản lý thời gian hiệu quả

Kỹ năng quản lý thời gian là kỹ năng quan trọng giúp bạn hoàn thành công việc đúng hạn và đạt được mục tiêu. Sử dụng một số công cụ quản lý thời gian như lịch làm việc, danh sách công việc và ứng dụng hỗ trợ để theo dõi tiến độ và ưu tiên các nhiệm vụ quan trọng. Quản lý thời gian hiệu quả giúp bạn giảm căng thẳng và tăng hiệu suất làm việc.

Chăm sóc sức khỏe

Sức khỏe là yếu tố nền tảng giúp bạn duy trì năng lượng và tinh thần minh mẫn để làm việc hiệu quả. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục đều đặn và ngủ đủ giấc để đảm bảo sức khỏe thể chất và tinh thần. Chăm sóc sức khỏe giúp bạn có đủ năng lượng để đối mặt với những thách thức và tận hưởng cuộc sống.

Cách đánh giá năng lực nhân viên trong doanh nghiệp

Đánh giá năng lực nhân viên là quy trình quan trọng giúp doanh nghiệp xác định mức độ đáp ứng công việc, phát hiện tiềm năng và cải thiện hiệu suất. Đánh giá hiệu quả giúp doanh nghiệp hiểu rõ điểm mạnh và yếu của từng nhân viên, từ đó định hướng phát triển phù hợp. Dưới đây là các bước cụ thể:

Xác định mục tiêu đánh giá năng lực

Xác định mục tiêu cụ thể đảm bảo quá trình đánh giá đúng hướng và đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp, như đánh giá hiệu suất, xác định nhu cầu đào tạo hoặc quy hoạch nhân sự.

Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực

Bộ tiêu chí cần dựa trên các yếu tố quan trọng như kỹ năng chuyên môn, kỹ năng mềm, hiệu suất, khả năng hợp tác và tiềm năng phát triển, với yêu cầu rõ ràng để nhân viên hiểu và nhà quản lý dễ dàng đánh giá khách quan.

Thu thập thông tin đánh giá

Thông tin đánh giá được thu thập qua phỏng vấn, đánh giá từ cấp trên, đồng nghiệp và công việc thực tế, kết hợp các công cụ đo lường hiệu suất tự động để tăng độ chính xác, chẳng hạn như:

• Tự đánh giá của nhân viên: Nhân viên tự nhận xét về năng lực và hiệu quả làm việc của bản thân.
• Đánh giá của người quản lý trực tiếp: Người quản lý đánh giá năng lực dựa trên quan sát và quá trình làm việc của nhân viên.
• Đánh giá của đồng nghiệp: Đồng nghiệp nhận xét năng lực của nhân viên thông qua tương tác và công việc chung.
• Đánh giá của khách hàng: Khách hàng đưa ra nhận xét dựa trên trải nghiệm và chất lượng dịch vụ nhận được từ nhân viên.

Phân tích và đánh giá thông tin

Dựa trên thông tin thu thập, doanh nghiệp phân tích chi tiết, kết hợp các phương pháp đánh giá để xác định điểm mạnh và yếu của nhân viên, tham khảo các tiêu chuẩn ngành để có cái nhìn toàn diện.

Một số phương pháp đánh giá hiệu quả bao gồm:

• Quản trị bằng mục tiêu (MBO): Đánh giá dựa trên các mục tiêu cụ thể được thiết lập giữa nhân viên và quản lý, kết quả dựa vào mức độ hoàn thành mục tiêu.
• Đánh giá 360 độ: Sử dụng nhiều nguồn từ nhân viên, quản lý, đồng nghiệp và khách hàng, tạo cái nhìn toàn diện về năng lực.
• Thang điểm năng lực: Dựa trên các tiêu chí cụ thể như kỹ năng, kiến thức và thái độ, với thang điểm rõ ràng.
• Theo dõi sự kiện quan trọng: Đánh giá qua các hành vi của nhân viên có ảnh hưởng đến hiệu suất.
• Checklist: Danh sách tiêu chí đánh giá giúp quá trình trở nên rõ ràng và dễ thực hiện.
• Tự đánh giá: Nhân viên tự đánh giá năng lực bản thân, giúp họ nhận ra và cải thiện kỹ năng.

Doanh nghiệp cần chọn phương pháp phù hợp với mục tiêu và văn hóa tổ chức, đảm bảo tính khách quan, công bằng trong đánh giá.

Phản hồi và thảo luận

Nhà quản lý cần cung cấp phản hồi chi tiết để nhân viên hiểu rõ kết quả, nhận được góp ý xây dựng và lên kế hoạch phát triển. Phản hồi giúp nhân viên nhận ra các điểm cần cải thiện, thúc đẩy tiến bộ trong công việc.

Phương pháp đánh giá năng lực nhân viên trong doanh nghiệp (Nguồn: Internet)

Mối liên hệ giữa năng lực với tư chất, thiên hướng, tri thức, kỹ năng

Năng lực có mối liên hệ mật thiết với các yếu tố như tư chất, thiên hướng, tri thức và kỹ năng, giúp định hình khả năng và hiệu quả làm việc của mỗi cá nhân:

• Năng lực với tư chất: Tư chất đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành năng lực, nhưng không quyết định hoàn toàn sự phát triển của nó. Qua giáo dục và rèn luyện, tư chất có thể phát triển thành những năng lực đặc biệt, thậm chí thành thiên tài.
• Năng lực với thiên hướng: Thiên hướng là xu hướng cá nhân hướng tới một hoạt động cụ thể. Dù thiên hướng và năng lực không luôn đồng nhất, chúng có thể cùng phát triển và sự đam mê mãnh liệt thường cho thấy năng lực đang được hình thành.
• Năng lực với tri thức, kỹ năng, kỹ xảo: Tri thức, kỹ năng và kỹ xảo là yếu tố quan trọng trong năng lực nhưng không đồng nhất với năng lực. Năng lực giúp cá nhân dễ dàng tiếp thu và phát triển tri thức, kỹ năng trong lĩnh vực hoạt động.

Như vậy, việc hiểu rõ năng lực là gì và cách phát triển năng lực nghề nghiệp bản thân sẽ giúp bạn đạt được những mục tiêu mong muốn. Với những chia sẻ của HR Insider trên đây, hy vọng cung cấp đến bạn nhiều thông tin và góc nhìn thú vị về chủ đề này.

Nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi hay chia sẻ nào, đừng ngần ngại để lại bình luận để HR Insider hỗ trợ giải đáp nhanh chóng nhé!

Nắm bắt thông tin tuyển dụng mới nhất và tham gia ứng tuyển tại VietnamWorks! Top các nhà tuyển dụng cùng việc làm tiềm năng đa dạng: Lazada tuyển dụng, FPT Shop tuyển dụng, Panasonic tuyển dụng, tuyển dụng Samsung, tuyển dụng Shopee Express, Wincommerce tuyển dụng, tuyển dụng Điện Máy Chợ Lớn và Vincom Retail tuyển dụng.

— HR Insider —

VietnamWorks – Website tuyển dụng trực tuyến số 1 Việt Nam